Lời khuyên để bảo vệ trái tim khoẻ mạnh

Nếu như trước năm 1900, bệnh lý nhiễm trùng và suy dinh dưỡng là nguyên nhân chính gây tử vong thì đến đầu thế kỷ XXI tử vong do các bệnh lý tim mạch đã trở thành nguyên nhân chủ yếu, chiếm hơn 30% các nguyên nhân gây tử vong chung. Hệ tim mạch đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe. Bảo vệ trái tim khỏe mạnh sẽ góp phần duy trì sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Vai trò của hệ tim mạch

Hệ tim mạch gồm 02 cấu phần chính là: tim và mạch máu.

Sự sống được duy trì nhờ vào các quá trình chuyển hóa, trao đổi chất. Hệ tim mạch là cơ quan giúp cho sự trao đổi khí, dịch, điện giải, chất dinh dưỡng, nhiệt giữa tế bào và môi trường xung quanh. Tim và hệ mạch máu đảm bảo được một lưu lượng máu thỏa đáng đến các cơ quan để quá trình trao đổi này xảy ra.

Thống kê số liệu người mắc bệnh tim

Các bệnh lý tim mạch có thể chia thành 2 nhóm chính: nhóm bệnh tim mạch liên quan đến xơ vữa mạch máu (bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, bệnh mạch ngoại vi và các vi mạch, …) và nhóm bệnh tim mạch không do xơ vữa (bệnh tim bẩm sinh, bệnh tim và van tim do thấp, bệnh tim liên quan đến nhiễm trùng, ….).

Năm 2009, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố “Bệnh mạch vành hiện đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, nó đang gia tăng và đã trở thành một đại dịch thực sự không biên giới”.

Tại Việt Nam, cũng theo thống kê của WHO, trong năm 2016 tử vong do bệnh tim mạch chiếm 31% trong tổng số nguyên nhân tử vong chung và đứng hàng đầu vẫn là bệnh mạch vành và đột quỵ não.

Một số thói quen tốt để duy trì sức khoẻ tim mạch:

  1. Tuyệt đối không hút thuốc lá:

Thuốc lá bao gồm cả xì gà, thuốc lào, thuốc lá không khói, thuốc lá điện tử và cả dạng hút thuốc thụ động.

Hút thuốc lá gây hại cho tim mạch, dẫn tới những tổn hại nghiêm trọng và gây lão hoá sớm cho nhiều cơ quan trong cơ thể. Mất đi 10 năm tuổi thọ là cái giá phải trả cho việc hút thuốc lá. Không có biện pháp can thiệp nào hiệu quả bằng việc cai thuốc lá để cải thiện sức khoẻ và tuổi thọ.

  1. Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh và cân đối:

Khuyến khích lựa chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường thấp; tránh ăn nhiều đồ ngọt, ăn mặn, chất béo bão hòa; tăng ăn các chất xơ.

Một số chế độ ăn đã được chứng minh là có hiệu quả “bảo vệ tim mạch”, có thể tham khảo như:

  • Chế độ ăn Portfolio: ăn ít chất béo bão hòa, kết hợp với tăng protein từ đậu nành (50g/ngày), chất béo hòa tan (20g/ngày), sterol thực vật (2g/ngày) và các loại hạt (ví dụ như hạnh nhân-30g/ngày).
  • Chế độ ăn Địa Trung Hải: ăn nhiều trái cây, rau, các loại đậu, các sản phẩm nguyên hạt, cá và axit béo không bão hòa (đặc biệt là dầu ô liu); uống vừa phải rượu (chủ yếu là rượu vang, tốt nhất là uống trong bữa ăn); ăn ít thịt (đỏ), các sản phẩm từ sữa, axit béo bão hòa.
  1. Sử dụng thức uống có cồn (rượu, bia) ở mức vừa phải:

Uống rượu quá mức có liên quan đến tăng tỷ lệ tử vong tim mạch.

Lượng rượu khuyến cáo: giới hạn 2 ly /ngày (20 g cồn/ngày) cho nam giới và 1 ly mỗi ngày (10g cồn/ngày) cho nữ giới.

  1. Tập thể dục thường xuyên:

Tập thể dục giúp giảm tỉ lệ tử vong do mọi nguyên nhân và giảm tỉ lệ tử vong do nguyên nhân tim mạch ở cả người khỏe mạnh, người có yếu tố nguy cơ bệnh mạch vành, và người đã bị bệnh tim mạch. Lợi ích này chẳng những được lý giải thông qua cơ chế sinh học mà còn đã được chứng minh bằng nhiều nghiên cứu.

Theo khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam về dự phòng bệnh lý tim mạch, cần tập thể dục ít nhất 150-300 phút/tuần với cường độ trung bình hoặc 75-150 phút/tuần với cường độ cao; hoặc ít nhất là duy trì hoạt động thể lực phù hợp với khả năng và điều kiện sức khỏe cho phép; nên giảm thời gian ít vận động để tham gia vào ít nhất 01 hoạt động nhẹ nhàng trong ngày.

  • Bài tập thể dục cường độ trung bình: đi bộ với tốc độ vừa phải hoặc nhanh (4,1-6,5 km/giờ), đạp xe chậm (15 km/giờ), sơn/trang trí, hút bụi, làm vườn (cắt cỏ), chơi golf, chơi tennis đôi, khiêu vũ, tập thể dục dưới nước, …
  • Bài tập thể dục cường độ cao: đi bộ đua, chạy bộ, đạp xe > 15 km/giờ, làm vườn nặng (đào hoặc cuốc đất liên tục), bơi vòng, chơi tennis đơn, …
  1. Kiểm tra sức khỏe định kỳ, tối thiểu 1 lần/năm đối với người khỏe mạnh:

Kiểm tra sức khỏe định kỳ để biết được một số yếu tố nguy cơ thúc đẩy gây ra bệnh lý tim mạch, như: mức huyết áp; hàm lượng Cholesterol, Triglyceride; hàm lượng đường trong máu, chỉ số vòng eo/vòng mông, chỉ số khối cơ thể (BMI).

Nhân viên y tế sẽ giúp phát hiện sớm các chỉ số vượt ngoài giới hạn bình thường và đưa ra các lời khuyên, biện pháp để điều chỉnh.

  1. Tránh căng thẳng quá mức:

Tình trạng căng thẳng, stress gây kích hoạt phản ứng viêm, con đường đông máu và tạo ra các chất gây co mạch, rối loạn nhịp tim, …

Ngoài ra, tình trạng căng thẳng có thể ảnh hưởng gián tiếp lên sức khỏe tim mạch thông qua làm giảm ý chí cá nhân trong thực hành lời khuyên về cai thuốc lá, chế độ ăn uống, tập thể dục.

ThS.BSCK2. Nguyễn Chí Thành

Tài liệu tham khảo:

  1. Lê Minh Khôi (2015), Sinh lý tim mạch ứng dụng trong lâm sàng, Nhà xuất bản Y học, trang 14-15.
  2. Quyết định số 5333/QĐ-BYT ngày 23/12/2020 của Bộ Y tế về việc ban hành tài liệu chuyên môn “Dự phòng tiên phát bệnh tim mạch”.

Có thể bạn quan tâm

Xem thêm nhiều tin tức